Tìm hiểu về Trà Long Tỉnh – “Đệ Nhất Lục Trà Trung Hoa”

Với lịch sử hơn 1200 năm và từng được Vua Càn Long sắc phong là “Ngự Trà”, Trà Long Tỉnh không chỉ là một thức uống mà còn là một di sản văn hóa của vùng Tây Hồ, Hàng Châu. Mỗi búp trà dẹt mang màu xanh ngọc không chỉ chứa đựng tinh hoa của đất trời mà còn là bí quyết sao trà thủ công bậc thầy. Bài viết này sẽ là hành trình đưa bạn ngược dòng lịch sử, khám phá giá trị thực sự và lý do vì sao Trà Long Tỉnh xứng đáng với danh hiệu “Đệ Nhất Lục Trà”.

Trà Long Tỉnh là gì?

Trà Long Tỉnh hay còn được gọi bằng cái tên mỹ miều “Trà Giếng Rồng”, là một trong “thập đại danh trà” của Trung Quốc, được mệnh danh là “quốc ẩm” (thức uống của quốc gia). Tên gọi Long Tỉnh bắt nguồn từ ngôi làng Long Tỉnh, nằm trong khu vực Tây Hồ, Hàng Châu. Vùng đất này sở hữu điều kiện tự nhiên lý tưởng cho sự phát triển của cây trà: khí hậu ôn hòa, lượng mưa dồi dào và đất đai màu mỡ.

Danh tiếng của trà Long Tỉnh vang xa không chỉ trong nước mà còn trên toàn thế giới. Trà được biết đến với “tứ tuyệt”: sắc xanh, hương thơm, vị ngọt và hình dáng đẹp. Sự kết hợp hoàn hảo của bốn yếu tố này đã tạo nên một loại trà thượng hạng, chinh phục cả những vị khách khó tính nhất. 

Lịch sử của trà Long Tỉnh gắn liền với nhiều giai thoại, trong đó nổi bật nhất là câu chuyện về hoàng đế Càn Long thời nhà Thanh. Truyền thuyết kể rằng, trong một lần vi hành đến vùng Hàng Châu, hoàng đế Càn Long đã ghé thăm núi Sư Phong và chứng kiến cảnh người dân địa phương hái trà.

Quá thích thú, hoàng đế cũng tham gia hái trà. Đúng lúc đó, ông nhận được tin báo mẫu hậu lâm bệnh nặng. Vội vã trở về kinh đô, hoàng đế vô tình mang theo những lá trà vừa hái trong tay áo. Khi đến thăm mẫu hậu, mùi thơm dịu nhẹ từ lá trà đã khiến bà tỉnh táo và muốn nếm thử. Sau khi uống trà, thái hậu cảm thấy khỏe khoắn hơn rất nhiều. Kể từ đó, trà Long Tỉnh được xem như một loại trà quý, được dâng lên hoàng tộc và trở thành biểu tượng của sự cao quý.

Đặc điểm nổi bật của trà Long Tỉnh: “Tứ tuyệt”

Điều làm nên sự khác biệt và đẳng cấp của trà Long Tỉnh chính là “tứ tuyệt” mà không phải loại trà nào cũng có được.

• Sắc xanh: Lá trà Long Tỉnh sau khi pha có màu xanh ngọc bích tươi sáng, trong trẻo, mang đến cảm giác thanh mát và thư thái. Màu xanh này là kết quả của quá trình chế biến đặc biệt, giữ lại diệp lục tố trong lá trà.
• Hương thơm: Hương thơm của trà Long Tỉnh tinh tế, thanh tao, thoang thoảng hương hoa lan, hạt dẻ và cỏ non. Mùi hương này không nồng gắt mà nhẹ nhàng, lưu luyến, khiến người thưởng trà cảm thấy thư giãn và dễ chịu.
• Vị ngọt: Vị trà Long Tỉnh không đắng chát mà ngọt dịu, thanh mát, hậu vị kéo dài. Vị ngọt này là do hàm lượng axit amin cao trong lá trà, tạo nên sự cân bằng hoàn hảo giữa vị chát nhẹ và vị ngọt thanh.
• Hình dáng: Lá trà Long Tỉnh có hình dáng đặc trưng, dẹt, phẳng, nhẵn mịn như lưỡi kiếm. Hình dáng này là kết quả của kỹ thuật sao trà bằng tay điêu luyện của các nghệ nhân, tạo nên sự độc đáo và khác biệt cho trà Long Tỉnh.

Quy trình sản xuất công phu và tỉ mỉ của Trà Long Tỉnh

Để tạo ra được loại trà Long Tỉnh thượng hạng, người ta phải tuân thủ một quy trình sản xuất nghiêm ngặt, từ khâu hái trà đến khâu chế biến.

Thời điểm hái trà: Thời điểm hái trà là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng của trà Long Tỉnh. Những búp trà non, mập mạp, thường được hái vào trước tiết Thanh Minh (đầu tháng 4 dương lịch) được coi là có chất lượng tốt nhất, được gọi là “Minh Tiền trà”. Sau tiết Thanh Minh, chất lượng trà sẽ giảm dần.

Kỹ thuật hái trà: Người hái trà phải có kinh nghiệm và kỹ thuật để chọn được những búp trà đạt tiêu chuẩn. Thông thường, người ta chỉ hái một tôm (búp non) và một đến hai lá non liền kề. Việc hái trà phải được thực hiện nhẹ nhàng, tránh làm dập nát lá trà.

Quy trình chế biến: Sau khi hái, lá trà được trải qua các công đoạn: làm héo, sao trà, vò trà và sấy khô. Quá trình sao trà Long Tỉnh là một nghệ thuật thực sự, đòi hỏi sự khéo léo và kinh nghiệm của người nghệ nhân. Trà được sao bằng tay trong chảo gang lớn, với nhiệt độ và thời gian được kiểm soát chặt chẽ. Người sao trà phải liên tục đảo, vò và ép lá trà để tạo hình dáng dẹt, phẳng và loại bỏ độ ẩm dư thừa. Quá trình này đòi hỏi sự tập trung cao độ và kỹ năng điêu luyện để đảm bảo lá trà không bị cháy hoặc quá khô.

Phân loại trà: Trà Long Tỉnh được phân thành nhiều loại khác nhau dựa trên chất lượng, từ loại đặc biệt cao cấp đến loại phổ thông. Sự phân loại này dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm thời điểm hái trà, chất lượng búp trà và kỹ thuật chế biến.

Các loại trà Long Tĩnh phổ biến trên thị trường

Tây Hồ Long Tỉnh

Loại trà Long Tỉnh này được xếp vào một trong những loại trà nổi tiếng Trung Quốc, sinh sôi và phát triển trong một vùng xác định rộng khoảng 168 km² ở tỉnh Chiết Giang gần Tây Hồ. Trong lịch sử, Long Tỉnh Tây Hồ được chia làm bốn loại cho 4 vùng nhỏ hơn là: Sư (Sư Tử), Long (Rồng), Vân (Mây), và Hổ. Nhưng theo thời gian, sự phân biệt này dần bị quên lãng, cho đến hiện nay được sửa lại thành các loại trà Sư Phong Long Tỉnh, Mai Gia Long Tỉnh và tên gọi chung là Tây Hồ Long Tỉnh. Tuy nhiên giới sành trà vẫn xem loại trà Sư Tử là “crème de la crème”, thượng hảo hạng.

Long Tỉnh trước Thanh Minh

Loại trà được uống vào những tháng đầu tiên trong năm trước tiết thanh minh. Được làm từ những ngọn trà rất non hái trước tiết Thanh minh, ngày 5 tháng 4 hàng năm. Chu trình chế biến diễn ra rất ngắn, chỉ trước Thanh minh hàng năm 10 ngày. Trà được hái sau thời điểm này là loại trà thuộc cấp thấp tên là Vũ Tiền Long Tỉnh (雨前龍井) – Long Tỉnh trước mưa. Trong 10 ngày ngắn ngủi, những nhánh trà non trên đỉnh cây trà sẽ chỉ được hái bởi những người hái có kinh nghiệm, sau đó được chế biến rất đặc biệt; do đó, Long Tỉnh trước Thanh Minh luôn đắt hơn những loại trà Long Tỉnh thông thường.

Sư Phong Long Tỉnh

Một loại trong nhóm Tây Hồ Long Tỉnh, được trồng ở đỉnh Sư Tử. Loại trà này được đánh giá là loại trà có chất lượng cao nhất Trung Quốc; có vị tươi, hương thơm nồng và lưu lại rất lâu, có sắc xanh hơi vàng. Vị tươi mát, hương thơm đậm và bền. Lá trà dẹp, màu xanh nhạt. Một số người làm trà không đứng đắn đã làm giả màu trà này để bán trà với giá cao.

Mai Gia Ô Long Tỉnh

Một loại trong nhóm Tây Hồ Long Tỉnh. Loại trà này nổi tiếng với màu xanh ngọc bích rất hấp dẫn. Những hàng trà đầu tiên năm 2005 có thể được bán với giá 6000 Nhân dân tệ 1 kg trực tiếp từ người trồng.

Tiền Đường Long Tỉnh

Loại trà này sinh trưởng ngày ngoài vùng loại trà Tây Hồ Long Tỉnh sinh sống, tại Tiền Đường. Loại trà này không cao cấp bằng loại trà Tây Hồ.

Cách pha Trà Long Tỉnh

Nguyên liệu & Dụng cụ:

• Trà Long Tỉnh: 3–5g (cho 150–200ml nước)
• Nước tinh khiết (nên dùng nước lọc hoặc nước suối)
• Ấm sứ hoặc thủy tinh (ưu tiên loại giữ nhiệt vừa phải)
• Chén tống, chén uống,…
• Nước sôi nhiệt độ 85 – 90 °C. Không dùng nước sôi 100°C vì sẽ làm “cháy” trà, mất hương và vị ngọt dịu.

Các bước pha trà:

• Bước 1: Làm nóng ấm chén: Tráng ấm và chén bằng nước nóng để làm ấm dụng cụ, giúp trà giữ nhiệt đều hơn.
• Bước 2: Đánh thức trà: Cho trà vào ấm, rót ít nước nóng vào (khoảng 80°C), lắc nhẹ và đổ bỏ nước sau 3 giây. Mục đích là đánh thức hương trà.
• Bước 3: Pha trà lần 1: Rót nước nóng vào ấm (85°C) ngập trà. Hãm khoảng 15 – 20 giây, sau đó rót ra chén tống rồi rót tiếp ra chén uống. Có thể pha lại 3 – 4 lần, mỗi lần tăng thêm 10–15 giây thời gian hãm. Trà vẫn giữ được hương cốm và hậu ngọt rõ nét.

Mẹo nhỏ:

• Không đậy nắp kín khi pha để giữ hương thơm cốm non thanh thoát.
• Dùng chén nhỏ để cảm nhận rõ từng ngụm trà – từ hương đầu đến hậu vị.

Trà Long Tỉnh không chỉ là một loại thức uống mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa Trung Quốc. Trà Long Tỉnh thường được sử dụng trong các dịp lễ tết, các buổi gặp mặt quan trọng, hoặc đơn giản là để thưởng thức trong cuộc sống hàng ngày. Nghệ thuật pha trà và thưởng trà Long Tỉnh cũng là một nét văn hóa độc đáo, thể hiện sự tinh tế và tao nhã của người Trung Quốc. 

Trà Vương tổng hợp